Një katundar anglez në Tiranë

Ju propozojmë një artikull nga një gazetar shqiptar, Edison Ypi, të shkruar në përgjigje të një polemike të ngritur nga një analist i Sunday Times, AA, Gill, që me të vizituar Tiranën, ka përshkruar Shqipërinë si "një Vend të harruar nga koha". Gill ka "vizituar Shqipërinë" duke përshkruar afërsisht dyzet kilometra Rinas - Tiranë - Rinas e ka publikuar një tregim rrugorë, me kalimthe trutuaresh e baresh. Sesi ia bën Sunday Times për të evituar falimentimin, Gilli e di shumë mirë. Ne jemi kuriozë ta marrim vesh ku është "fshehur" Gill, nëse një fshatare shqiptare me mustaqe i ka treguar një qytet si donte t'a shihte ai, për të marrë një vizë për në Amerikë. Nuk jemi në dijeni se cilat zona të Tiranës ka parë, po sigurisht ne kemi parë Londrën, periferitë e saja, lagjet e saja të degraduara e pijanecat e saj, e që pastaj shkojnë nëpër botë për të bombarduar popuj të çarmatosur. Shqipëria në realitet ka qënë një vend i grabitur e i masakruar nga lobbies në kuptimin e vërtetë të fjalës, që kanë hyrë si padronë e kanë pastaj kanë përulur e përdhunuar një popull: kanë financuar një kriminalitet të vogël lokal vetëm për t'a përdorur si armë e për të plagosur institucionet. Tani këto gazetarë të shitur, prostituta e paljaçe, vazhdojnë të shpifin e të hedhin urrejtje mbi një shtet që do të jetojë, do Energji për ndërmarrjet e veta, do paratë e tokat që ia kanë marrë. Gjatë këtyre ditëve në Itali skandalizohen shumë që Telekomi, i privatizuar prej kohësh, ka rënë në duar të huaja duke bërë Italinë të humbasë kompaninë e flamurit. Këto Zotërinj mbase nuk e dinë që Shqipërisë i është dashur t'ia lëshojë Telekomin e saj një shoqërie turke poshtë syve të FMN e Bankës Botërore, duke vlerësuar operacionin si një punë të shkëlqyer e një gjest të civilizuar, që më në fund hapet para investitorëve të huaj pas shumë vitesh Komunizmi.

Hello Gill!*

nga Edison Ypi

Kur sapo ke zbritur nga avioni dhe ke marrë trenin për ato pak kilometra deri në Londër, e kupton menjëherë se ajo çka befas dyshove kur Londrës sytë nga lart ja hodhe, është më se e vërtetë; Je gënjyer gjithë jetën nga libra dhe ëndërra. Ke ardhur dhe ke shpenzuar kot për të parë vendin më të sheshtë më të trishtë të planetit. Majtas e djathtas shtëpi të vogëla me rrugë zvarritëse të ngushta të mjera. Nuk të duket aspak se po udhëton, por sikur po lexon ndonjë libër të Engelsit mbi gjendjen katastrofike të klasës punëtore në Angli. Pasi ke zbritur nga treni, je rrafshuar në ndonjë kafene dhe ke shetitur pak, bindesh përfundimisht se gjithçka tjetër që do shohësh e do dëgjosh më pas s'ka se si të jetë më pak shkurajuese dhe dramatike.

Anglezët janë të gjithë pordhacë dhe nervozë të padurueshëm. Turma e tyre,ashtu e ngutur, e lëvritshme, e stresuar, syzgurdulluar, duket si turmë e hallakatur milingonash të cilave shiu sapo u ka prishur folenë. Pinë të babëzitur birrë më këmbë. Gjerbin pa fund kafe të holla të neveritëshme si lëng gështenjash në filxhanë si tasa. Pinë të etur kapoçino gjigande që çfryn me zhurmë e avull nga brimat e ekspresi i cili ta nxjerr mallin e lokomotivës së Stivensonit. Nuk llafosen si të gjallët. Pëshpërisin si hijet. Tek përshpërisin, fjalët i shkurtojnë aq liksht, kuptimet i ngatërrojnë aq mbrapsht, gjuhën e shkapërdhejnë aq ndyrë, sa edhe po ta kesh shpenzuar gjithë jetën mbi libra duke studiuar Anglishten dhe qytetërimn britanik, të gjithë të duken belbanë, nuk kupton asgjë.

Profesorë universitetesh, filozofë të shquar, shkencëtarë me nam, e shtyjnë jetën në shtëpi aq të vogla, të vjetra, të kalbura, të mjera, që duhet të kenë qënë shtëpi minatorësh ngritur shpejt-e-shpejt pas ndonjë përmbytje këtu e nja dy a tre qind vite më parë. Aq të mjera janë ato shtëpi, sa kur t'i shohësh të merr të qarët. Megjithatë, shtëpinë e vogël dhe të vjetër ku ma gjen ! Qindra anglezë të pa strehë kalojnë jetën shtrirë futur nëpër thasë plastmasi nëpër rrugë, sheshe, dyer hotelesh. Grupe zhelanësh presin në rradhë në dyer deposh të marrin lëmoshë nga shteti. Në lindje të Londrës jetojnë mijëra e mijëra anglezë aq fukarenj sa lindin e vdesin atje pa i parë kurrë me sy sheshet kryesore të qytetit. E meqë ra fjala për sheshet kryesore, dhjetëra mijëra të tjerë londinezë më të mbajtur, prej dhjetra vitesh u janë larguar përgjithmonë atyre shesheve zjerëse plot pordh'-e-piskamë si kazani i dreqit për të jetuar të dëshpëruar nëpër katunde.

Kontrollori i pasaportës në aeroport ishte një indian. Në një minimarket paketën e cigareve ta jep një dajo i tij. Kafenë ta servir një nepalez. Rrobat kineze t'i shet një Kurd. Picën italiane ta sjell një filipin. Në bankë të shërben një kongolez. Shitësi i hamburgerit eskimez.

Janë aq të paditur, aq të pa arsimuar, aq gdhë, sa të lypset një ditë e tërë për të gjetur një i cili ta dijë ku bie Shqipëria. Mund ta kalosh edhe një javë në kërkim të dikujt që të thotë përmendësh dy vargje të Shekspirit.

Kanë aq pak fantazi, janë aq të varfër në imagjinatë dhe aq pak kreativë, sa është e pamundur që emrin që e ka njëri të mos e kenë edhe të paktën nja dy a tre milionë të tjerë.

Rinia është edhe e ngordhur edhe zevzeke njëkohësisht. Mbathin T-shirta të pista dhe pantallona të varura. Janë aq të ftohtë dhe indiferente ndaj seksit sa nuk e kanë për hiçgjë që "Ky këtu" të gdhihet e ngryset në të njëjtin apartament me të dashurën e "Atij atje" nja njëzet kilometra larg në skajin tjetër të qytetit, ndërkohë që, e dashura e "Këtij këtu", edhe ajo të gdhihet e të ngryset pa ja bërë tërr syri me "Atë atje" dit'-e-natë në një spirale paradoksale vetmie dhe sëkëlldie që shkatërron kimitë e truve respektivë në mënyrë të pa riparueshme.

Londra ka aq shumë zgëqe të fëlliqura sa nuk kanë të gjitha brrakat e Shqipërisë së bashku. Ujra të fëlliqët që rrjedhin sheshit me ta shpif. Avuj të frikshëm që ngrihen përpjetë nga puseta si nëpër filma.

Shumicën e shtëpive i kanë pa themele. Muri i hollë i tullave ngrihet drejt nga toka. Po t'i pyesësh thonë se këtu nuk ka rënë kurrë tërmet, prandaj shtëpive nuk u lypset themeli. Pra janë aq budallenj, aq tutkunër, aq tuhafër, sa kujtojnë se meqënëse nuk ka rënë kurrë tërmet në të kaluarën nuk do të bjerë as në të ardhmen !

Para një bakomati një anglez. Ka pritur rradhën. Rradha i ka ardhur. Ka shkruar kodin dhe pret. Kurgjë ! Llogaria ka mbaruar, paratë janë shpenzuar. Zë e shan anglezi me trung, rrënjë, degë, gjethe, gjithë njerëzimin duke lutur Zotin që një bombë atomike në çast t'i sheshojë me Londër me të gjitha rretheqark nga Grinuiçi në Grinuiç.

Hyde Park dhe të tjera parqe të famëshme janë plot me mashtruesa pisanjosa që hiqen për shenjtora dhe filozofa.

Një tjetër anglez të këshillon të mos shkosh andej-këndej me më tepër se dyqind Sterlina në xhep sepse janë "big money" ! Këta as e kanë idenë për fierakë e skraparllinj që qarkullojnë nëpër pesë kontinente me nga njëqind mijë dollarë nëpër xhepa e benevrekë.

Mbrëmje. Soho. Anglezët bëjnë qef, shijojnë piktura, bëjnë dashurira si uritha nëpër kafenera dhe disko të nëndheshme.

Ja një dymetrosh ! Përshëndet njerzishëm. Për të evituar ç'do keqkuptim skjaron shejt-e-shpejt se është xhentëlmen anglez. Pastaj të kërkon ndonjë kacidhe për të pirë një gotë çaj sa për të lagur fytin.

Je ulur diku. Ke porositur një kafe. Nepalezi ta ka sjellë lëngun e përvjellur të gështenjave me lugën brenda në filxhan. Pasi e ke trazuar sheqerin, meqënëse ke mbaruar punë me lugën, rrotullon sytë për ta lënë diku. Diku po, po ku se ?! se pjatë nuk ka. Budisti nepalezi pastërtori ta ka vënë re shqetësimin. Vjen vrik gjith' inat. Vëngër të urdhëron lugën ta lëshosh drejt mbi tavolinën e drunjtë !

Metroja e Londrës është më e vjetra në botë. Por është plot kthesa, pra nga më të rrezikshmet. Për tu ruajtur nga hapësirat e ndryshueshme nga zero deri në dy pëllëmbëshe mes bankinave të betonta dhe vagonave të metalta që ashtu duke u hapur e mbyllur nëpër kthesa mund të të shqyejnë ndonjërën apo të dyja këmbët, një altoparlant ta çpon me mijëra herë veshin me një "Mind the Gap" që të mbetet duke të gumëzhitur në veshë për gjithë jetën. Ajo metro do të dukej krejt e vdekur nëse në shkallët e saj të mos çfaqeshin hera-herës me klithmat e tyre gjithë jetë "Shipet e Malit" të fushës dhe të lagunave, djemtë diva nga Kalaja e Dodës, Mati, Skrapari, Rroskoveci, Divjaka etj.

Londra, bashkë me Tiranën dhe Athinën, nga qytetet më të ngushta dhe më të ndotura të Planetit.

Historia e Anglisë ?! Manual për të mësuar intrigat më të sofistikuara shtetërore dhe ndërshtetërore, dallaveret më inteligjente të të gjitha llojeve dhe nënllojeve, krimet më makabre që nuk zbulohen kurrë.

Anglia nuk është kurgjë tjetër përpos një lloj spitali i specializuar për një mpleksje sëmundjesh psiko-neuro-endokrinologjike.

Parlamanti i spitalit ?! Me pleq me qurre që gërrhasin dhe flenë disa më këmbë të tjerë shtrirë me orë të tëra. Para tij ku ma gjen Parlamentin e Shqipërisë, atë çmendinën me gjithata trima që këlthasin e grisen e rrihen si n'harradoz !

Mbretëresha e të sëmurëve ?! Nëntë ujë një kos !

Kryeministri ?! Skocez. Një nga të sëmurët e spitalit, verior i pa përmbajtur, paradoksalisht nervoz dhe i qeshur njëkohësisht.

Ka ngjajshmërira mes Anglisë dhe Shqipërisë ?! A ka ?! Me tu ngjeth mishi. Ja disa;

Edhe njëra edhe tjetra, si kurrkund, e kanë jugun më të zhvilluar se veriun.

Secila e ka nga një llokëm jashtë trungut, Anglia Irlandën, Shqipëria kosovën.

Si Anglia si Shqipëria akuzohen se bëjnë ç'u thotë Amerika.

Të dyja kanë probleme me Europën.

Individët e të dy vendeve, të gjithë Gjeni' të hileve, intrigave, bizantinizmit.

Anglia dhe Shqipëria ?!

Dy Mami' të mira që presin foshnja çyryk.

*AA Gill është gazetar i Sunday Times në Londër. Para disa ditësh Gill "vizitoi Shqipërinë" duke përshkuar gjithsej nja dyzetë kilometra Rinas - Tiranë - Rinas dhe pubulikoi një udhëpërshkrim me dromca trotuaresh kafenesh. Si nuk falimenton Sunday Times Gilli e di.